Sağlık bilimleri alanında yayın yapan çok sayıda dergi olsa da, basılan makalelerin yapılarının belirli bir standarda yaklaştığı söylenebilir. Örneğin araştırma makaleleri hemen hemen tüm dergilerde Giriş, Materyal-Metod, Sonuçlar ve Tartışma benzeri bir sıralama izler.  Ancak yine de farklı dergiler arasında kaynakların yazımı, tabloların oluşturulması gibi konular başta olmak üzere pek çok konuda ufak farklar vardır. Makale mutlaka derginin Yazarlara Bilgiler (Instructions for Authors) sayfasında yer alan düzene uygun şekilde hazırlanmalıdır. Dergiler zaman içerisinde düzenle ilgili değişikliklere gidebilirler. Dolayısıyla makalenizi göndermeden önce mutlaka derginin Internet sayfasında yer alan Yazarlara Bilgiler (Instructions for Authors) bölümünü okuyarak  ya da derginin son sayılarından birini kontrol ederek hazırladığınız makalenin güncel düzene uygun olduğundan emin olun.

Yazarların en sık yaptıkları hatalardan biri herhangi bir dergiden ret almış makalelerini, başka bir dergiye, o derginin yazım kurallarını hiç göz önünde bulundurmadan aynen göndermeleridir. Böyle bir yöntem hiçbir zaman başarılı olmayacağı gibi makalenizin doğrudan reddine, ya da en azından makale değerlendirme sürecinin uzamasına yol açacaktır.

Asla bir cümleyi kopyala-yapıştır yöntemi ile makalenin birden fazla yerinde kullanmayın (sıklıkla yapılan bir hata aynı cümlenin Özet, Giriş ve Tartışma kısımlarında hiç değiştirilmeden kullanılmasıdır). Aynı bilgiden bahsedecek olsanız bile mutlaka cümlenizi farklı şekilde ifade etmeye çalışın.

Benzer şekilde, başka bir makalede gördüğünüz bir cümleyi (makale sizin daha önce yayınladığınız bir makaleniz olsa bile) asla kopyala-yapıştır yöntemi ile makalenizde kullanmayın. Bu tür kullanımlar intihal (plagiarism) olarak değerlendirilir.

Makale yazmaya yeni başlayanlar ve ana dili İngilizce olmayanlar genellikle uzun, karmaşık cümleler kurduklarında yazdıkları makalenin beğenileceğini düşünürler. Bu çok büyük bir hatadır. Kullandığınız dili basit tutun ve takip edilmesi zor cümleler kurmayın. Makalenizi okuyan kişi herhangi bir cümleyi okuduktan sonra anlamayıp tekrar okumak zorunda kalıyorsa, bu durum cümlenin yanlış kurulmuş olduğunu gösterir ve editörlerin/hakemlerin gözünde büyük bir hatadır.

Özellikle Materyal-Metod kısmının yazımı başta olmak üzere, kendinizi her zaman makalenizi okuyan kişinin yerine koyun ve takip edilebilir bir metin yazın. Sıklıkla yapılan bir hata Materyal-Metod kısmının yazımında çok önemli noktalardan bahsetmeyip atlamaktır.

Makale hazırlarken cümleye rakamla başlanmaz. Örneğin:

Hatalı: 3 months later, the patient was hospitalized due to severe vomiting.

Doğru: Three months later, the patient was hospitalized due to severe vomiting.

Hatalı: 33% of S. aureus isolates and 42% of S. schleiferi isolates were methicillin-resistant.

Doğru: Thirty-three percent of S. aureus isolates and 42% of S. schleiferi isolates were methicillin-resistant.

Bu problemin üstesinden gelebileceğiniz alternatifler:

• Cümlenin yapısını biraz değiştirerek rakamın cümlenin başında yer almamasını sağlayın.
• Bir önceki cümleyi nokta ile bitirmek yerine noktalı virgül ya da başka bir noktalama işareti ile bitirin.
• Cümlenin başına giriş ifadesi benzeri kelimeler yazın.

Rakamları metin içerisinde verirken 10’un altındaki rakamlar yazı ile ifade edilir. Ancak eğer 10’un altındaki bir rakamın arkasından herhangi bir birim geliyorsa o zaman rakam olarak da ifade edebilirsiniz.

Hatalı: The material was collected from the archives of 3 universities and 2 research institutes.

Doğru: The material was collected from the archives of three universities and two research institutes.

Doğru: After centrifugation, 2 ml of sample was added to all tubes.

Bilgi ya da bulgularınızı aktarırken her zaman mantıklı bir sıralama izleyin. Her zaman genelden özele gidin.

Örnek:

Akut solunum sistemi enfeksiyonlarında virusların teşhis edilmesi amacıyla PCR kullanımı ile ilgili bir makale yazmak istiyorsunuz. Gidiş sıralamanız aşağıdaki gibi olabilir:

• Akut solunum yolu enfeksiyonlarının önemi ve sebep olduğu sosyal, ekonomik kayıp
• Viral etkenlerin ortaya konmasına yönelik olarak etkin bir yöntemin bulunmaması
• PCR’ın akut solunum yolu enfeksiyonlarında virusların ortaya konması için kullanılabilirliği

Örnek 1:

Zayıf: The importance of these enzymes in wound healing and the occurrence of ulcerative lesions was emphasized in diabetic patients.

Yara iyileşmesi ülserleşmeyi takip eden bir olaydır. Dolayısıyla bu iki olayı meydana geliş sırasına göre yazmak daha doğru olacaktır.

Daha iyi: The importance of these enzymes in the occurrence of ulcerative lesions and wound healing was emphasized in diabetic patients.

Örnek 2:

Zayıf: Recent declines in mortality and morbidity of AIDS are attributed to the use of novel antiretroviral treatments.

Morbidite mortaliteden önce gelir.

Daha iyi: Recent declines in morbidity and mortality of AIDS are attributed to the use of novel antiretroviral treatments.

Örnek:

Although there are numerous studies revealing its effectiveness in adults, the effect of Substance A is not known in newborns and infants.

Makaleler resmi (formal) dille yazılırlar. Konuşma diline ait ifadeleri kullanmaktan kaçının.

Hatalı: Lots of patients (n=37) developed diarrhea as a side effect.

Lots of konuşma dilinde kullanılan bir ifadedir ve daha resmi bir ifade ile değiştirilmesi gerekir.

Doğru: Many patients (n=37) developed diarrhea as a side effect.

Resmi dilde kullanılmayan ifadelere örnekler:

A bit of

A few

A great deal of

A large amount of

A little bit

A lot of

Lots of

Plenty of

“Were not” yerine “weren’t” ya da “would not” yerine “wouldn’t” benzeri kısaltmaların kullanılması İngilizce’de contraction olarak bilinir ve bu tür kısaltmalar makale yazımı da dahil olmak üzere resmi (formal) yazılarda kullanılmazlar. Makalenizi yazarken bu tür kısaltmaları yapmaktan kesinlikle kaçının.

Örnek:

Karmaşık: The bacterium uses organic acids, lactate, and pyruvate as an energy source.

Bu cümlede verilmek istenen anlam bakterinin enerji kaynağı olarak organik asitler olan laktat ve piruvatı kullandığıdır. Ancak cümleden bakterinin üç maddeyi (1. Organik asitler, 2. Laktat, 3. Piruvat) enerji kaynağı olarak kullandığı anlamı da çıkabilir. Dolayısıyla virgül anlam karışıklığına yol açacak şekilde kullanılmıştır.

Anlaşılır: The bacterium uses organic acids (lactate and pyruvate) as an energy source.

Örnek:

Karmaşık: ABCD consists of a standardized mixture of the plants Urtica dioica 0.12 mg, Vitis vinifera 0.16 mg, Glycrrhiza glabra 0.18 mg, Alpinia officinarum 0.14 mg, and Thymus vulgaris 0.10 mg in an ampule of 2 ml.

Bu cümlede italik harflerle yazılmış olan bitki isimlerinin yanında yer alan rakamların her bitkiye ait etken madde miktarlarını gösterdiği anlaşılmaktadır. Ancak doğru olan sunum şekli rakamların bu şekilde yer alması yerine parantez içerisinde yazılmalarıdır.

Anlaşılır: ABCD consists of a standardized mixture of the plants Urtica dioica (0.12 mg), Vitis vinifera (0.16 mg), Glycrrhiza glabra (0.18 mg), Alpinia officinarum (0.14 mg), and Thymus vulgaris (0.1 mg) in an ampule of 2 ml.

• Latince kökenli kelimeler italik harflerle yazılırlar. Ancak bazı dergiler yaygın kullanımlarından dolayı in vivo ve in vitro benzeri Latince kökenli kelimeleri düz karakterle yazmaktadır.
• Mikroorganizmalarda cins ve tür isimleri italik olarak yazılır.

Escherichia coli

Methicillin-resistant Staphylococcus aureus

Staphylococcus spp.

Not: sp. (single species-“tek tür” demektir), spp. (plural species-“birden fazla tür” demektir) ve subspp (subspecies-“alt tür” demektir) kısaltmadır ve italik olarak yazılmazlar.

HAZIRLANIYOR.

Hatalı: This study involved old people aged 60-75 years.

Cümlede old kelimesinin kullanımı yaş ayrımcılığı olarak değerlendirilebilir.

Daha iyi: People aged 60-75 years were included in this study.

Tıbbi dergilerde metin içerisinde kaynak göstermede iki yöntem diğerlerine göre daha yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunlar Harvard kaynak gösterme yöntemi (Harvard style) ve Vancouver kaynak gösterme yöntemi (Vancouver style) denen yöntemlerdir.

Harvard kaynak gösterme yöntemi (Harvard style):

Metin içerisindeki kaynaklar parantez içerisinde yazar soy ismi ve yıl olarak gösterilir. Makale sonundaki Kaynaklar listesinde ise ilk yazarların soy ismine göre alfabetik bir sıralama yapılır.

Örnek:

The effects of various ointments on wound healing have been investigated by several researchers (Cangul et al., 1998; Gul et al., 1999).

Metin içerisinde kaynak verirken parantez içerisindeki yazar soy isimleri eskiden yeniye doğru kronolojik olarak sıralanır.

Hatalı: Similar findings have been previously reported by several researchers (James et al., 2014; Shibahara, 2008; Kim et al., 2006).

Doğru: Similar findings have been previously reported by several researchers (Kim et al., 2006; Shibahara, 2008; James et al., 2014).

Metin içerisinde kaynak verirken aynı parantez içerisinde aynı yazarların birden fazla yayını varsa bunlar yıl sırasına konur.

Hatalı: Similar findings have been previously reported by several researchers (Kim et al., 2006; Kim et al., 2008).

Doğru: Similar findings have been previously reported by several researchers (Kim et al., 2006 and 2008).

Metin içerisinde kaynak verilirken aynı parantez içerisinde aynı yazarların aynı yıl yayınlanmış birden fazla yayını varsa bunlar yılın yanına a’dan başlayan harfler konarak gösterilir. Aynı harfler Kaynaklar listesinde de makalenin yılının yanına eklenmelidir.

Hatalı: Similar findings have been previously reported by several researchers (Kim et al., 2006; Kim et al., 2006).

Doğru: Similar findings have been previously reported by several researchers (Kim et al., 2006a and 2006b).

Vancouver kaynak gösterme yöntemi (Vancouver style):

Metin içerisindeki kaynaklar geçiş sıralarına göre numaralandırılmış olarak verilir. Makale sonundaki Kaynaklar listesinde kaynaklar aynı sıra ile sıralanırlar. Metin içerisindeki kaynakları vermede dergiler arasında ufak farklar olabilir.

… (16).

…¹⁶. (Kaynak numarası cümlenin sonundaki noktadan önce gösterilir. Daha çok İngiliz dergilerinin tercih ettiği yöntemdir.)

…..¹⁶ (Kaynak numarası cümlenin sonundaki noktadan sonra gösterilir. Daha çok Amerikan dergilerinin tercih ettiği yöntemdir.)

Metin içerisinde kaynak verirken, eğer ikiden fazla ardışık numara varsa ilk ve son kaynak numarası aralarına “-“ işareti konarak belirtilir.

Hatalı: Similar findings have been previously reported by several researchers (1, 2, 3, 4).

Doğru: Similar findings have been previously reported by several researchers (1-4).

Not: Makalenin tam metni Internet’te yayınlanıyorsa metin içerisindeki kaynaklara çoğu kez bağlantı (link) verilir (bu bağlantı okuyucuyu çoğu kez doğrudan Kaynaklar kısmına götürür). Dolayısıyla Internet’te yayınlanan makalelerde ardışık ikiden fazla numara kullanılmış olsa bile kaynak numaraları tek tek yazılabilir.

Metin içerisinde kaynak verirken hem ardışık numara, hem de ardışık olmayan numaralar varsa ardışık numaralar aralarına “-“ işareti konarak, diğerleri virgül ile ayrılarak yazılır.

Doğru: Similar findings have been previously reported by several researchers (1-4, 7, 11).

“Et al.” Latince “ve diğerleri” manasına gelen “et alia” kelimesinin kısaltmasıdır (kelimenin Latince orijinalinde et alii [erkek], et aliae [dişi] ve et alia [nötr cins] kullanılmıştır). Yayının ikiden fazla yazar tarafından yazıldığını belirtmek için kullanılır. Metin içerisinde en yaygın kaynak verme şekli aşağıdaki gibidir:

1 yazar:

……… (Johnson, 2011).

2 yazar:

……… (Johnson and Smith, 2011).

2’den fazla yazar:

…….. (Johnson et al., 2011)

Not 1: et bir kısaltma değildir; “ve” anlamına gelir. Dolayısıyla devamında nokta konmaz.

Not 2: al bir kısaltmadır ve devamında nokta konur.

Not 3: et al. Latince kökenli olduğu için bazı dergiler italik karakterde yazmayı tercih ederken, bazı dergiler ise yaygın kullanımlarından dolayı normal karakterle basmaktadır. Makalenizi göndermeyi düşündüğünüz derginin hangisini tercih ettiğini derginin Internet sayfasındaki Yazarlara Bilgiler (Instructions for Authors) bölümüne ya da son dönemde aynı dergide yayınlanmış makalelere bakarak kolayca öğrenebilirsiniz.

Not 4: APA (American Psychological Association) stili daha çok sosyal bilimlerde kullanılan bir yazım stilidir. Ancak sağlık bilimlerinde de nadir de olsa APA stilini kullanan dergiler vardır. APA stilinde et al. kullanımı biraz farklılık gösterir.

Bir yazar:

……… (Johnson, 2011).

İki yazar:

……… (Johnson & Smith, 2011).

Üç-beş yazar: İlk atıfta tüm yazar soy isimleri verilir. Daha sonraki atıflarda sadece ilk yazarın soy ismi ile birlikte et al yazılır.

İlk atıf: …….. (Johnson, Smith, Williams, Kennedy & Herald, 2011)

Daha sonraki atıflarda: ………. (Johnson et al., 2011)

Altıdan fazla yazar varsa ilk yazarın soyismi ve ardından et al. yazılır.

…. (Johnson et al., 2011)

HAZIRLANIYOR. 

HAZIRLANIYOR.

Giriş:

Giriş kısmının amacı genel olarak konu hakkında bilgi vermek ve çalışmanın yapılış amacını ortaya koymaktır. Genel ifadeler için simple present tense kullanılır. Kaynak bilgisi vermede ağırlıklı olarak simple past tense ve simple past perfect tense kullanılır. Girişin son kısmı olarak yazılan “biz bu çalışmada ….. amaçladık” benzeri ifadeleri belirtmek için de simple past tense kullanılır.

 Simple present tense cümle örnekleri:

• Bacterial infections cause millions of lives every year.
• Clinical and radiographic presentation of childhood tuberculosis is very different from adult tuberculosis

Simple past tense cümle örnekleri:

• In this study we aimed to identify predictors of disease progression.

Simple present perfect tense cümle örnekleri:

• Bedaquiline has been included in the treatment regimens recommended for resistant tuberculosis in the last decade.

Materyal-Metod:

Bu kısımda araştırmanın yapılmış ve sona ermiş olan kısımlarından bahsedildiği için simple past tense kullanılır.

Sonuçlar:

Bu kısımda tamamlanmış olan çalışmada elde edilmiş olan sonuçlardan bahsedildiği için simple past tense kullanılır.

Tartışma:

Ortak bir kelime ile devam eden iki ardışık ifadenin gösterilmesinde ilk ifadedeki ortak kısım yazılmaz.

Örnek 1:

Tubulin is a heterodimer of two polypeptide chains, designated as α-tubulin and β-tubulin.

Yerine: Tubulin is a heterodimer of two polypeptide chains, designated as α- and β-tubulin.

Örnek 2:

The new method replaces the old labor-intensive and time-intensive histomorphometric methods.

Yerine: The new method replaces the old labor- and time-intensive histomorphometric methods.

Former ve latter kelimeleri cümle içerisinde iki şeyin sıralamasını belli etmek için kullanılır. Former ilk ifade edilen şeyi belirtirken, latter ise ikinci sırada ifade edilen şeyi belirtir.

Örnek:

The tumor had two morphological variants: epitheliod and spindle cell type. In the former the patients’ ages ranged from 22 to 77 (mean: 42) years, whereas in the latter the age ranged between 39 and 56 (mean: 45) years.

Bu cümlede former ve latter kullanımı epitelioid tipteki tümörün 22-77 (ortalama: 42) yaş aralığında, iğ tipindeki tümörün ise 39-56 (ortalama: 45) yaş aralığında görüldüğünü ifade eder.

Respectively bir cümlede daha önce geçen maddelere aynı sırayla değinmek için kullanılır. Temel kullanım amacı bahsedilen maddeleri bir araya getirerek cümlelerin kısalmasını sağlamaktır. Respectively kelimesinden önce mutlaka virgül kullanılmalıdır.

Örnek:

Cümle 1: Systolic blood pressure of the patient was 110 mm Hg and the diastolic blood pressure was 70 mm Hg.

Cümle 2: Systolic and diastolic blood pressures of the patient were 110 and 70 mm Hg, respectively.

İkinci cümledeki respectively kelimesi sırasıyla sistolik kan basıncının 110 mm Hg, diastolik kan basıncının ise 70 mm Hg olduğunu ifade etmek için kullanılır.

HAZIRLANIYOR.

Sayılabilen isimler çoğul olarak da ifade edilebilen isimlerdir. İngilizce çoğaltma genellikle kelimenin sonuna “s” harfi konarak yapılır.

Örnek:

Patient, experiment, animal

Sayılamayan isimler çoğulu üretilemeyen isimlerdir.

Örnek:

Knowledge, information, understanding

Not 1: Sayılamayan isimlerin öncesinde a/an gibi artikeller kullanılmaz. Ancak bu isimlerin öncesinde sıfatlar gibi başka kelimeler kullanırsanız a/an kullanabilirsiniz.

Örnek:

An in-depth knowledge, a thorough understanding

Not 2: “Research” kelimesinin sayılabilen mi yoksa sayılamayan bir isim mi olduğu tartışmalıdır. Bazı kaynaklarda sadece tekil haliyle kullanılabileceği belirtilirken, bazılarında ise researches kelimesinin kullanımına izin verilmektedir.

İsimlerle birlikte kullanılan sıfatlar:

Sayılabilen: A number of, few, many

Sayılamayan: Little, much

Sayılabilen/sayılamayan: Any, enough, no, none, some

Bazı kelimelerin yazımında iki dil arasında ufak farklar vardır. Genel olarak Amerika kıtasında yayınlanan dergiler Amerikan İngilizcesi ile yayınlanırken, Avrupa kıtasında yayınlanan dergiler İngiliz İngilizcesini tercih ederler (istisnaları vardır). Makalenizi hangi dilde hazırlayacağınız konusunda şüpheye düşerseniz, bu konudaki en doğru bilgiyi derginin Internet sayfasında yer alan Yazarlara Bilgiler (Instructions for Authors) kısmında bulabilirsiniz. Eğer bu konuda herhangi bir yönlendirme bulamıyorsanız, bu iki dilden birisini seçerek makale boyunca aynı dili kullanmak en doğrusu olacaktır.

Amerikan İngilizcesi-İngiliz İngilizcesi yazımları arasındaki farklarla ilgili bazı genel kurallar ve yazım farklılıklarına örnekler aşağıdaki tabloda verilmiştir:

*İkili kelime gruplarında koyu olarak yazılan daha yaygın olan kullanımdır.

**Bu kural tüm kelimeler için geçerli değildir. Örneğin phosphorus hem Amerikan İngilizcesi, hem de İngiliz İngilizcesi ile yazılan şeklidir.

***Diametre ve perimetre şeklinde yazılan kelime yoktur. Bu kelimelerin yazımı hem Amerikan İngilizcesi, hem de İngiliz İngilizcesinde diameter ve perimeter şeklindedir.

Amerikan İngilizcesi-İngiliz İngilizcesi ile yazılışlarında fark olan tıbbi kelimelerin başlıcaları (Tablo)

Sağlık bilimleri alanında yazılan makalelerde zaman zaman Latince kökenli terim ya da kısaltmaların kullanıldığını görebilir ya da makalenizi zenginleştirmek için bu tür terimleri siz kullanabilirsiniz. Latince terimlerin anlamlarını iyi bilmeli, doğru şekilde kullanmalı ve aşırı kullanımından kaçınmalısınız.

Aşağıdaki tablolarda Latince terimler ve kısaltmalarla ilgili bilgileri bulabilirsiniz:

Tablo: Latince kökenli terimler, anlamları ve kullanımlarına örnekler

Tablo: Latince kökenli kısaltmalar, açık yazılışları ve anlamları

• Alternatif bir düşünceden bahsetmek için kullanılan bağlaçlar:

Alternatively, another possibility is, as an alternative, on the other hand

• Başka bir şekilde ifade etmek için kullanılan bağlaçlar:

In other words, in short, put differently, that is, to put it more simply

• Bir nokta eklemek için kullanılan bağlaçlar:

Also, as well, besides, further, furthermore, in addition, indeed, moreover, similarly

• Çelişki belirtmek için kullanılan bağlaçlar:

But, conversely, however, in contrast, nevertheless, on the contrary, on the other hand, still

• Karşılaştırma amaçlı bağlaçlar

Equally, in the same way, likewise, similarly

• Örnek vermek için kullanılan bağlaçlar:

An example of this is, for example, for instance

• Özetlemek için kullanılan bağlaçlar:

In conclusion, in short, to conclude, to sum up, to summarize

• Sıralama için kullanılan bağlaçlar:

First(ly), second(ly), third(ly), finally, lastly, next, then

• Sonuç belirtmek için kullanılan bağlaçlar:

Accordingly, as a result, hence, so, then, therefore, thus

• Vurgulama için kullanılan bağlaçlar:

Above all, chiefly, especially, in particular, mainly, most noteworthy, mostly, notably, particularly

Abbreviation bir kelime ya da ifadenin kısaltılmış halidir. Örneğin: aa (aminoacid), d (day), hr (hour), mg (milligram)

Acronym kelimelerin ilk harflerinin birleştirilmesi ile oluşturulan ve tek bir kelime olarak okunan kısaltmalardır. Örneğin: AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome), LASER (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation).

Initialism kelimelerin ilk harflerinin birleştirilmesi ile oluşturulan ama kısaltılmış harflerin ayrı ayrı okunduğu kelimelerdir. Örneğin: DNA (deoxyribonucleic acid), pH (potential of hydrogen-orijinali Latince pondus hyrogenii), RNA (ribonucleic acid). Bazı dil bilgisi kitaplarında initialism konusuna abbreviations başlığı altında yer verilir.

Acronym ve initialism kullanıldığında harfler arasına nokta konup konmayacağı konusunda farklı kaynaklarda farklı görüşler vardır. Bu konuda yapılması gereken şey makale gönderilecek olan derginin Yazarlara Bilgiler (Instructions for Authors) sayfasının ya da derginin son sayılarından birinin incelenip derginin tercih ettiği kullanım şeklinin görülmesidir.